Μακρύς ακόμη ο δρόμος προς την ανάκαμψη
Καλοδεχούμενο γεγονός το ενδεχόμενο του τέλους της ύφεσης στην Ελλάδα, αλλά ο δρόμος προς την ανάκαμψη είναι ακόμη μακρύς, εκτιμά στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Capital.gr, o κ. Χ. Ι. Πολυχρονίου Ερευνητής και Policy Fellow στο Levy Economics Institute of Bard College της Νέας Υόρκης. Όπως σημειώνει οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης είναι αποτέλεσμα της σταθεροποίησης της ύφεσης, ως αποτέλεσμα μιας καταστροφικής συρρίκνωσης του ΑΕΠ. Ο σχεδιασμός ενός αναπτυξιακού σχεδίου, είναι απαραίτητος, ωστόσο δεν το επιτρέπει ο δημοσιονομικός ζουρλομανδύας της ΕΕ, αναφέρει ο κ. Πολυχρονίου και προσθέτει ότι οι ισχυρισμοί περί βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους μπορούν να θεωρηθούν μόνο ως χονδροκομμένο αστείο. - Πριν από λίγες ημέρες τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ έδειξαν ότι η ελληνική οικονομία επέστρεψε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και μάλιστα νωρίτερα από το αναμενόμενο. Αντικατοπτρίζουν τα στοιχεία την εικόνα που υπάρχει στην πραγματική οικονομία; Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν όντως ότι η ελληνική οικονομία επέστρεψε σε ρυθμούς ανάπτυξης το γ’ τρίμηνο του 2014 μετά από έξι ολόκληρα χρόνια. Ωστόσο, είναι πολύ ακόμη νωρίς για πανηγυρισμούς. Πρώτον, διότι μετά από μια καταστροφική συρρίκνωση του ΑΕΠ της τάξης του 20% από την έναρξη των σχεδίων «διάσωσης», η σταθεροποίηση της ύφεσης δεν θα μπορούσε να έχει άλλο αποτέλεσμα παρά μόνο την εμφάνιση θετικών ρυθμών ανάπτυξης. Με άλλα λόγια, όλες οι οικονομίες που βιώνουν έντονες υφεσιακές κρίσεις κάποια στιγμή πιάνουν πάτο και ύστερα εμφανίζουν σημάδια ανάκαμψης. Στην περίπτωση της Ελλάδας, σημαντικό ρόλο έπαιξε η αύξηση του τουρισμού το περασμένο καλοκαίρι και το γεγονός ότι τερματίστηκε η πτώση της κατανάλωσης. Ένας άλλος λόγος που δεν επιτρέπονται πανηγυρισμοί είναι το γεγονός ότι, στο βραχυπρόθεσμο χρονικό διάστημα, οι θετικοί ρυθμοί ανάκαμψης της οικονομίας δεν θα έχουν παρά ελάχιστο ή ακόμη και μηδαμινό αντίκτυπο στην πραγματική οικονομία, δηλαδή στο βιοτικό επίπεδο των πολιτών, στη μείωση της ανεργίας κοκ. Η νέα μεθοδολογία της Eurostat, η οποία υιοθετήθηκε φυσικά και από την ΕΛΣΤΑΤ, θα οδηγούσε στην αύξηση του ελληνικού ΑΕΠ κατά τουλάχιστον 3 ποσοστιαίες μονάδες. Η νέα μεθοδολογία λαμβάνει υπόψη τις αμυντικές δαπάνες, όπου η Ελλάδα έχει μεγάλο πλεονέκτημα, και τις δαπάνες για έρευνα.Κάπως έτσι μετατράπηκε η ύφεση της γερμανικής οικονομίας μέσα στο καλοκαίρι σε ποσοστό μικρής αύξησης του ΑΕΠ! Οπότε, καλοδεχούμενο γεγονός το ενδεχόμενο του τέλους της ύφεσης στην Ελλάδα, αλλά ο δρόμος προς την ανάκαμψη είναι ακόμη μακρύς. Πολύ μακρύς. - Το στοίχημα για την ελληνική οικονομία είναι κατά πόσο θα μπορέσει να διατηρήσει τους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης που εμφανίστηκαν μετά από 6 χρόνια ύφεσης. Υπάρχει στη χώρα βιώσιμο αναπτυξιακό σχέδιο που μπορεί να πείσει ότι η οικονομία βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης η οποία θα διατηρηθεί και τα επόμενα χρόνια; Τα παραπάνω σχόλια υπονοούν ότι δεν υπάρχει κανένα αναπτυξιακό σχέδιο σε εφαρμογή για την ελληνική οικονομία. Η άποψη ότι μια βιώσιμη ανάκαμψη θα προκύψει με μαγικό τρόπο μέσα από τις λεγόμενες μεταρρυθμίσεις, πολλές εκ των οποίων είναι όντως αναγκαίες στην περίπτωση της Ελλάδας, και την «ελεύθερη αγορά» είναι απλή φαντασίωση, μια επικίνδυνη ψευδαίσθηση. Η χώρα, σήμερα, περισσότερο από ποτέ, έχει ανάγκη από ένα αναπτυξιακό σχέδιο. Ωστόσο, ο δημοσιονομικός ζουρλομανδύας της ΕΕ δεν αφήνει πολλά περιθώρια για τον σχεδιασμό ενός αναπτυξιακού σχεδίου. - Πόσο εφικτό είναι να διατηρήσει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης η Ελλάδα μέσα σε ένα ευρωπαϊκό οικονομικό περιβάλλον, με την ευρωζώνη να απειλείται και πάλι από ύφεση; Η Ευρώπη είναι για άλλη μια φορά ο «ασθενής» της παγκόσμιας οικονομίας. Οι ρυθμοί ανάπτυξης στην ευρωζώνη είναι αναιμικοί, τα επίπεδα του χρέους των χωρών-μελών της Ευρωχώρας διαρκώς διευρύνονται και η μαζική ανεργία αποτελεί το μείζον πρόβλημα για πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, είναι εξαιρετικά δύσκολο ή μάλλον απίθανο να αναμένει κανείς να διατηρήσει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης η Ελλάδα για μεγάλα χρονικά διαστήματα, αν και οι εξαγωγές της χώρας, οι οποίες είναι πολύ κατώτερες του αναμενόμενου με βάση τις προσδοκίες του προγράμματος συρρίκνωσης των μισθών για την επίτευξη της ανταγωνιστικότητας (η πιο αποτυχημένη πτυχή των μνημονίων), έχουν ως κύριο αποδέκτη μη ευρωπαϊκές οικονομίες. - Το τελευταίο διάστημα όλο και αυξάνονται οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που χαρακτηρίζουν βιώσιμο το ελληνικό χρέος και ως εκ τούτου θεωρούν ότι δεν υπάρχει λόγος διευθέτησης του. Είναι ή όχι τελικά βιώσιμο το ελληνικό χρέος; Αυτή είναι η επίσημη θέση των Ευρωπαίων αξιωματούχων σχεδόν από την έναρξη των μνημονίων. Οποιαδήποτε άλλη παραδοχή θα συνεπάγετο αυτόματη αμφισβήτηση του πειράματος της ακραίας δημοσιονομικής εξυγίανσης και των πολιτικών λιτότητας που επέβαλαν στη χώρα. Στα σημερινά του επίπεδα, δηλαδή στο 175% προς το ΑΕΠ, ο ισχυρισμός περί βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους είναι ένα χονδροκομμένο αστείο, κάτι που δείχνει να έχει παραδεχθεί ακόμη και το ΔΝΤ, το οποίο, ιστορικά, υπερασπίζεται τους πιστωτές και όχι τις χώρες - οφειλέτες. Βέβαια, οποιοδήποτε επίπεδο χρέους είναι βιώσιμο εφόσον υπάρχουν χρηματοδότες. Δείτε, για παράδειγμα την περίπτωση της Ιαπωνίας, με ποσοστό χρέους που ξεπερνά το 220% του ΑΕΠ και το οποίο διαρκώς αυξάνεται. Παρά ταύτα, η χώρα είναι σε θέση να δανείζεται με εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια. Ο λόγος είναι απλός: η περίπτωση της κρατικής χρεοκοπίας απλά δεν υφίσταται, διότι η χώρα είναι εκδότης του δικού της εθνικού κρατικού νομίσματος. Το ίδιο ισχύει και για τις ΗΠΑ. Αλλά κάτι τέτοιο δεν ισχύει για την Ελλάδα, αλλά και για καμία χώρα της ευρωζώνης, καθώς οι αρχιτέκτονες του ευρώ έθεσαν σε εφαρμογή το πιο παλαβό πείραμα στην ιστορία των νομισματικών ενώσεων -δηλαδή το διαζύγιο μεταξύ νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, για λόγους που είναι αδύνατον να επεκταθώ εδώ. - Αποτελεί λύση για το ελληνικό χρέος η αναδιάρθρωσή του μέσω της επέκτασης της λήξης ομολόγων και της μείωσης των επιτοκίων, όπως προτείνει η Ευρωπαϊκή Ένωση; Αυτό κι αν είναι ψευδαίσθηση! Αποτελεί σοκαριστική έκπληξη το γεγονός ότι ακόμη και κάποια από τα μεγαλοστελέχη του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης φαίνεται να έχουν υιοθετήσει αυτή την άποψη. Αλλά, ναι, θα μπορούσε να αποτελέσει λύση υπό την προϋπόθεση ότι το έθνος θα βρίσκεται κάτω από ένα μόνιμο καθεστώς πεονίας και οικονομικής εξαθλίωσης. - Σε ποιο βαθμό πέτυχαν το στόχο εξυγίανσης της ελληνικής Οικονομίας τα εφαρμοζόμενα μνημόνια; Εξαρτάται από τη σκοπιά που επιλέγει κανείς να αξιολογήσει τα αποτελέσματα των στόχων της δημοσιονομικής εξυγίανσης. Τα ελλείμματα βελτιώθηκαν θεαματικά, αλλά καταστράφηκε ο παραγωγικός ιστός της χώρας (σκεφτείτε μόνο ότι σε μια χώρα με σχεδόν ανύπαρκτη βιομηχανική βάση χάθηκαν περίπου 200.000 θέσεις εργασίας στη βιομηχανία εξαιτίας της ύφεσης που προκάλεσαν τα μνημόνια), εκτινάχθηκαν σε πρωτοφανή επίπεδα η ανεργία, η φτώχεια και ο αποκλεισμός, ενώ το χρέος διογκώθηκε από 126,8% το 2009 στο 175%. Από τη δική μου οπτική γωνιά, τα προγράμματα «διάσωσης» δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως τίποτα λιγότερο από μια οικονομική και κοινωνική τραγωδία. - Αποτελεί την ενδεδειγμένη λύση η σχεδιαζόμενη «προληπτική γραμμή χρηματοδότησης» η οποία θα αντικαταστήσει το υφιστάμενο ευρωπαϊκό πρόγραμμα, καθώς αυτό λήγει στο τέλος του 2014; Ο στόχος της «προληπτικής γραμμής χρηματοδότησης» είναι οι ίδιες οι αγορές, οι οποίες αμφισβητούν τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους και δεν έχουν πειστεί για τις προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Όπως και να ‘χει το πράγμα, η Ελλάδα θα συνεχίσει να βρίσκεται υπό την εποπτεία των ευρωπαίων εταιρών για πολλά ακόμη χρόνια. Θα απορρίψουν κάθε ενδεχόμενο διαπραγμάτευσης του χρέους, που συνεπάγεται ότι μια κυβέρνηση Σύριζα, θα βρεθεί με την πλάτη στον τοίχο σε χρόνο μηδέν, καθώς η ηγεσία του έχει επενδύει όλο το πολιτικό της κεφάλαιο σε αυτό το συγκεκριμένο σενάριο. Ο Χ. Ι. Πολυχρονίου είναι Ερευνητής και Policy Fellow στο Levy Economics Institute of Bard College της Νέας Υόρκης και τακτικός αρθρογράφος στο αμερικανικό ηλεκτρονικό έντυπο «Truthout». Πηγή:www.capital.gr